Met zijn allen (ik kan het bijna niet meer horen) hebben we ons zó goed gedragen dat als beloning de verspreiding van het gevreesde virus is vertraagd, en misschien zelfs wel helemaal tot stilstand gebracht kan worden. Na onze min-of-meer intelligente lockdown mogen we weer langzaam en voorzichtig denken aan het doen van dingen die in het pre-corona tijdperk zo gewoon leken.

En, we weten het allemaal nog, al die dingen die we vóór de corona deden waren superleuk, zeker wanneer we er vanuit het nu aan terugdenken. Op het moment zelf hadden we het misschien niet allemaal zo goed door, maar juist door het gemis dat we nu noodgedwongen hebben ervaren, vervormt de herinnering tot een zeldzaam zoete nasmaak van ons verleden.

In het kader van die zoetheid een eerste beeld. Een echt Gerrit-Schurer beeld uit de paleistuinen van het Real Alcázar in Sevilla :

 

normaal

We gaan weer terug naar normaal ! Langzaam en vast en zeker niet zonder problemen, maar het doel schijnt dat ons leven weer normaal gaat worden. Maar gaan we dan weer alles hetzelfde doen ? Hebben we er dan niets van geleerd; dat zou, als ik het goed begrepen heb, een gigantische morele misser zijn ? Zou het misschien een nieuw normaal worden ?

Theoretisch klinkt dat best mooi; zo'n nieuw normaal. Daarin kunnen we diverse mooie moreel verantwoorde en zelfs praktisch uitvoerbare verbeteringen tot stand brengen. En ook onze verstofte meningen over hoe anderen hun leven moeten inrichten als frisse gedachten over het voetlicht brengen.

het nieuwe normaal

Hoe zou het nieuwe normaal er uit kunnen zien ? Kort samengevat: beter en tevredener. We moeten blijer zijn met wat we hebben en kunnen, niet altijd op zoek naar meer en beter. Ontspullen bijvoorbeeld. Of we moeten nu echt eens iets met het milieu gaan doen. Minder vliegen, minder vlees eten, minder in de auto, want meer thuiswerken.

Ook intermenselijk moet er het nodige veranderen. We moeten meer aandacht en waardering hebben voor de mensen in onze directe omgeving en voor alle mensen in de zorg, die ons door deze crisis hebben heen geholpen. Ik ben wat sceptisch. Zou het toeval zijn; nieuw normaal lijkt qua woorden verdacht veel op nieuwe moraal...

dwang

Bij zoveel gewijzigde inzichten en overtuigingen schiet mij de gedachte aan (een variant van) het Stockholm syndroom* in het hoofd. Het is nog net niet zo dat we begrip en empathie voor het virus kunnen opbrengen, maar we hebben ons door de gijzeling stevig van onze overtuigingen af laten brengen.

Het virus heeft ons gedwongen; we waren volledig machteloos, overgeleverd, en moesten ons dagelijks leven grondig aanpassen. Dwang leidt aan de ene kant tot verzet, zoals je nu steeds meer begint te zien bij de zelfverklaarde verzetshelden die tegen de regels in gaan... Aan de andere kant leidt dwang ook tot meegaandheid en begrip voor de agressor. We motiveren dat begrip door te zeggen dat we er iets van geleerd hebben; we hebben gezien dat het anders kan en we hebben gezien dat we eigenlijk dit onheil zelf (mede) veroorzaakt hebben.

even praktisch

Wanneer ik diep in mezelf kijk schiet het bij mij gevoelsmatig nog niet zo heel veel op. Graag zou ik gewoon lekker met het vliegtuig naar een stad met een warm klimaat gaan. Ik heb het heel erg gemist om daar een week lang rond te lopen (dat is letterlijk wat ik daar doe). Persoonlijk zou ik het, hoe moreel verwerpelijk, misschien ook zo weer doen. Aan de andere kant; met de trein naar bijvoorbeeld Parijs of Berlijn sla ik ook niet af en is vanuit sociale conformiteit een goed alternatief.

Hoe dan ook. Wanneer ik in zo'n vreemde stad rondloop is alles anders. Een week lang ervaar ik die omgeving dan als mijn nieuw normaal. En dat werkt erg verhelderend. Ik zie nieuwe dingen die me stimuleren en van inspiratie voorzien. Ik zie ook dingen die me in het oude normaal waren ontgaan, al zijn ze daar net zo hard aanwezig. Eigenlijk werkt dat voor mij net zo confronterend met het oude normaal als een virus. Als ik mocht kiezen...

versterken

Er is een verschil. Het nieuwe normaal dat ik ervaar op mijn uitstapjes is niet het gevolg van dwang, maar voelt als vrijheid. Als mogelijkheden en extra's die ik heb en niet als rest-ruimte. Vrijheid laat zich in de praktijk het best uitdrukken in vrijheden.

Om mijn gevoel van vrijheden in het nieuw normaal te vergroten loop ik, als het te vermijden is, nooit twee keer dezelfde route tijdens zo'n uitstapje. Heel soms, wanneer daar een goede reden voor is, ga ik twee keer bij dezelfde locatie kijken. Meestal probeer ik de hele tijd alles anders te doen, en wanneer ik ergens ben probeer ik om er ook anders naar te kijken dan voor de hand ligt.

experiment

Terwijl ik dit schrijf moet ik even denken aan het boek Walden twee van B.F. Skinner. Daarin beschrijft de gedragspsycholoog in vloeiend leesbare roman-vorm een experimentele woonvorm. Ik heb een rafelig exemplaar in de boekenkast staan, meermalen gelezen. Een prettiger leervorm dan een virus. Wat ik hier van over heb gehouden is om vooral het experiment aan te blijven gaan. Te blijven zoeken naar nieuwe normalen.

Nooit dezelfde weg terug als dat ik heen ben gegaan. Altijd op zoek naar wat afwijkt en anders is. Kijken. Zien. Onderzoeken. Binnen laten komen. Fotograferen. Onrust als doel. En proberen me er aan over te geven, zoals je weet niet mijn sterkste kant. Op mijn uitstapjes gaat dat gemakkelijker. Honderd meter (en een uur later) vanaf het vorige beeld maakte ik onderstaande beeld. Dat beeld deed me destijds denken aan een betere wereld; iets dat toen ver weg leek, maar nu tenminste een naam heeft : nieuw normaal...

 

 

*stockholm syndroom

Voor wie er niet mee bekend is : het Stockholm syndroom is een psychologisch verschijnsel waarmee schijnbaar onbegrijpelijk gedrag in een verklarend kader wordt gezet. In augustus 1973 werd een bank in Stockholm overvallen. De aanwezige mensen werden 6 dagen lang gegijzeld. Na afloop, tijdens de rechtszitting, bleken de gegijzelden begrip en waardering op te kunnen brengen voor hun gijzelnemers. Twee vrouwelijke gijzelaars verloofden zich later zelfs met de gijzelnemers. Als overlevingsmechanisme was traumatische bonding al langer bekend, maar door deze gebeurtenis werd de naam Stockholm syndroom er aan gegeven.