Afgelopen week had ik zo'n nacht, terwijl daar geen bijzonder aanleiding voor was. Ik lag gespannen en onrustig in bed te woelen en kon de slaap niet vatten. Af en toe zak ik even in een soort hazenslaapje, maar gemiddeld genomen rust het bepaald niet lekker uit. Tegen een uur of 3 ga ik dan uit bed om een beker warme melk te maken. Geen idee hoe warme melk werkt tegen slapeloosheid, maar het werkt altijd...

Vorige week schreef ik dat ik het deze week over placebo's wilde hebben; medicijnen zonder werkzame bestanddelen, die toch werken. Dat onderwerp zou ik met het intro van de nachtelijke melk moeiteloos kunnen bereiken. Maar nee, ik mag van mezelf (steeds vaker) afwijken van de plannen. Over de placebo's (en meer) ga ik het één van de komende weken hebben; ik kwam afgelopen weekend op ons stedelijk film-festival meer inspiratie tegen die in het verlengde van dat onderwerp ligt. Dat wil ik even laten doorwerken.

Nachtelijke inspiratie

Even terug naar de warme melk. Midden in de nacht sta ik dan in de keuken, eerst op het verlossende piepen van de magnetron te wachten en daarna langzaam de veels-te-hete melk op te drinken. Dan schakel ik de televisie in de keuken altijd even in en verbaas me er over hoeveel verschillende soorten bagger-tv je kunt bedenken. Over één soort verbaas ik me al jaren: de toekomstvoorspellingen.

Voor als je dat soort programma's nooit gezien hebt : er zitten meestal twee mensen aan een tafel en die hebben het er over dat het zo mooi zou zijn om te weten hoe de toekomst er uit ziet. Gelukkig is één van beide daar altijd in gespecialiseerd; het is een helderziende, een helderwetende, heldervoelende, helderhorende, engelen-kaartlegger of paragnost. Die bovennatuurlijke deskundige, of andere "coaches" die achter de schermen zitten, kun je bellen (1 euro per minuut) en die gaan je door de telefoon meer vertellen over wat jij van jouw toekomst mag verwachten.

Raar ?

Ik vind het rare televisie. Waarom kijk ik dan, wat boeit me daar dan aan ? Je (ik tenminste) voelt aan alles dat het een vorm van beschaafde oplichting is. Ik heb toch al enige moeite om te geloven in (zinvolle toepassing van) dergelijke helderheids-gaven, maar om te claimen dat je bij iedereen binnen een minuut via telefonisch contact tot een zinvolle blik in de toekomst kunt komen, maakt het voor mij ernstig ongeloofwaardig. Soms wordt zo'n gesprek met de deskundige aan tafel min of meer live uitgezonden en daar schrik ik qua belazer-niveau nog iedere keer van. Kennelijk heeft de beller er geen last van, of misschien is het geen beller uit de echte beller-populatie. En gelukkig is er altijd positief nieuws; nog nooit heb ik een terminale ziekte, een weglopende partner of een afgebrande woning horen voorspellen.

Ik zou er zelf niet fundamenteel blij van worden wanneer iemand me door helderweting zou vertellen dat ik in de nabije toekomst beter werk, een ander huis, een goede vriendschap of een nieuwe liefde in mijn leven kan verwachten. Maar, vraag ik me af, wie wordt daar dan wel blij van; er zijn drie zenders die 's-nachts volledig gevuld zijn met dit soort beeldmateriaal. En dan wordt het leuk om te proberen te bedenken waarom mensen daar naar toe bellen en serieus lijken te denken daar iets zinvols aan te hebben.

De toekomst als hoop

Waarom zou je bellen naar zoiets ? Is het verveling of eenzaamheid of heeft het toch ook te maken met geloof en hoop. Dit keer even zonder de man aan het kruis, maar wel geloof in de zin van geloof in iets ondoorgrondelijks; iets dat groter is dan jezelf. Iet dat je niet kunt bevatten, maar dat wel hoop geeft. Geloof in voorspellingen die in de toekomst een beter leven betekenen. In die zin hangt het eigenlijk wel weer wat samen met de placebo's; zonder aantoonbare werkzame bestanddelen toch hoop in de toekomst krijgen...

Juist die onvoorspelbaarheid van de toekomst biedt de ruimte dat alles anders kan worden. Dat je nou eindelijk een prachtig huis vindt of de liefde van je leven. En hoe klein je zelf je kansen daar op inschat maakt niet uit. Wanneer iemand die het kan weten (want helder-voorspellend) dat tegen je zegt, mag je die klein-ingeschatte kans best wat verhogen. Zo iemand heeft er immers geen enkel belang bij om dat te zeggen. En bovendien, hoe kan die coach nou weten wat jij het liefste zou willen en dat voorspelt ie wel zomaar voor je. Dat kan geen toeval zijn; het moet wel op één of andere manier kloppen.

Foto's uit de toekomst

Ja, een beetje laat deze aflevering, maar het is toch wel de bedoeling iets met foto's te doen in een fotografisch blog. Hoewel je misschien het tegendeel denkt zoek ik altijd eerst foto's uit. Soms met een strak thema in het hoofd, soms, zoals deze keer, groeit het thema om de foto's heen. Ik had afgelopen weekend al een aantal beelden uit Bulgarije uitgekozen voor deze week; een beetje met Placebo gedachten en een beetje met de gedachte dat ik eerst een overstap-bericht wilde maken. Dat blijkt dit bericht te zijn geworden met het thema geloof in de toekomst dat alles beter zal worden.

De trigger voor deze Bulgaarse foto's is dat ik tijdens ons plaatselijk filmfestival in gesprek met mijn buurman raakte en we allebei erg van Bulgarije onder de indruk bleken. Ook onder dezelfde indruk; dat de mensen saamhorig waren in hun armoede en ellende. Dat ze desondanks krachtig, open, vrolijk en met hoop op een betere toekomst waren vervuld. Om die reden drie beelden uit de prachtige voormalige hoofdstad Veliko Tarnovo (in het Bulgaars : Велико Търново).

 

 

Zoals ik eerder schreef, heb ik een zwak voor Bulgarije en ook zeker voor de mensen in dat land. Temidden van de troosteloosheid zijn er altijd de kronkelende druivenranken, de zichtbare armoede en toch hoopvolle en lieve mensen. Niet de mensen in de veel te grote zwarte crimineel-ogende geblindeerde auto's natuurlijk; die heb je daar ook.

Nee, normale mensen, mensen die meer met elkaar samen zijn dan in ons verwende land. Die een bruiloft vieren in een kerkgebouw met houten tafels, klapstoeltjes en plastic flesjes Cola en Seven-Up (en natuurlijk een overvloed aan de wat meer spirituele dranken). Die een picknick met het hele gezin in de natuur organiseren met zelfgesmeerde broodjes en fruit. Waar niet de voorgesneden fruitsalade van Albert Heijn op tafel komt. Mensen die blij van elkaar worden en toch een soort eenzaamheid uitstralen, een soort verdwaling in eigen land.

 

 

Onderstaand beeld is mijn favoriet. Het regime (in de vorm van het zit/standbeeld) kijkt (in Bulgarije mee dan hier) neer op zijn burgers; in dit geval een zwerver die naar eetbaar materiaal in de vuilnisbakken gaat zoeken. Vooral met de verplaatste focus ben ik tevreden. Voor de hand zou liggen om het dichtstbijzijnde (de zwerver) scherp te stellen, maar aangezien het regime zelfverklaard het belangrijkst is, heb ik gekozen daar op scherp te stellen.

 

 

Gelukkig, er is ook nog statistiek

Ja, inderdaad, er is sowieso statistiek. Maar wat heeft dat met een mooiere toekomst en met hoop en helder-voorspellend te maken ? Ik zal het heel kort uitleggen. Stel dat geluk op een schaal van 1 tot 100 te meten is. Veel mensen zullen ergens in het midden zitten, ook nog heel wat er een stukje boven of onder en een enkeling aan de uiteinden van de schaal. Je zou dat zo kunnen tekenen, met links de ongelukkigen en rechts de gelukkigen en de hoogte van de lijn geeft het percentage mensen aan dat op dat punt van de schaal zit :

 

 

Wanneer je helemaal aan de linkerkant zit, daar waar het geluksgevoel op een dieptepunt is, ben je het meest op zoek naar hoop voor de toekomst. Je zou het heel graag wat beter willen hebben en een bijpassende voorspelling zou welkom zijn. Dat durf ik wel aan: dat gaat waarschijnlijk gebeuren! Hoe dat gaat gebeuren weet ik niet, maar de kans is groot dat het je in de toekomst beter zal gaan op het gebied waarop je nu het ongelukkigst bent. En nee, ik maak je niet blij met een (gratis) dode mus. Binnen de statistiek is daar gelukkig een voorspellend mechanisme voor; de "regression to the mean", ofwel de "terugkeer naar het gemiddelde".

Alles zal beter worden

Hoe werkt dat ? Wanneer je helemaal aan een uiterste zit, is de kans dat je nog verder naar het uiterste zal gaan veel kleiner (daar komt bijna helemaal niemand terecht), dan dat je meer naar het midden zult trekken. Wanneer je helemaal links zit is bijna iedereen op de schaal immers gelukkiger dan jij. Veel ongelukkiger dan jij kan dan bijna niet. Als er beweging komt, zal die dus vrij zeker in de goede richting zijn. Een redelijk veilige voorspelling. Statistisch gezien tenminste.

Als je niet gelukkig bent, al is het maar in deelgebieden, blijf altijd geloven in een mooiere toekomst. Maakbaar is het helaas niet altijd, maar statistisch kan het. Ik gun het je van harte, maar helaas kan ik dat alleen op statistische wijze en niet op grond van onnavolgbare helderheids-waarnemingen voorspellen. Als ik dat wel kon zou ik wat vaker op televisie zijn en daar mijn geld mee verdienen. Misschien zou ik dan ook wat rustiger slapen en niet midden in de nacht melk warm hoeven maken...