Vorige week schreef ik over Polaroids, de noodzakelijke kleinheid van die fotografie en dat zoiets helemaal niet erg hoeft te zijn, integendeel. Ik liet toen een aantal beelden van de filmer Tarkovsky zien. Afgelopen week heb ik daar zelf nog een aantal keer uitgebreid naar gekeken en de essentie van die beelden komt voor mij neer op het begrip waar ik vorige week, min of meer bij toeval, mee eindigde : intimiteit.

Dat is een mooi kenmerk van een beeld; intimiteit. Voor mijn gevoel heb ik dat, naast de onmiskenbaar afstandelijke toeschouwersblik die ik heb, ook in mijn foto's zitten. Maar wat kenmerkt nou eigenlijk die intimiteit en hoe en waar zie ik dat dan terug in mijn foto's ? In de aflevering van deze week start ik voorzichtig een eerste inventarisatie. Intimiteit is een lastig te vatten en kwetsbaar begrip; de eerste schreden van mijn gedachten tref je onderstaand aan.

Intiem = klein ?

Of nee, klein is niet per sé noodzakelijk... Eigenlijk bedoel ik dat beelden met intimiteit een "menselijke maat" moeten hebben. Je moet ze kunnen omvatten. Deze week wil daarom ik een aantal beelden laten zien die ik, toe in ze maakte, klein bedoeld heb, begrijpelijk, zo groot als het leven zelf klein kan zijn. De bedoeling was om niet 'overdonderend' te zijn, maar juist de nuancering te vinden, de subtiliteit.

Voordat ik daar een seriematig voorbeeld van geef, heb ik, grijp ik even terug op mijn opmerking van vorige week dat ik alles op Vlieland eigenlijk al tientallen keren heb gezien en er zelf iets van moet maken (in fotografische zin) om het boeiend te maken. Een klein bedoeld, vertrouwd, dichtbij en intiem beeld, dus ook in de aflevering van deze week goed passend. Je zult zien dat ook de volgende elementen die ik met intimiteit associeer er in zitten.

 

 

Intiem = besloten ?

Intimiteit gaat voor mij in de eerste plaats over vertrouwen. over het delen van vertrouwen. Over gedeeld vertrouwen dat je slechts met één of enkele anderen hebt. Misschien wel een vertrouwen met een grens, misschien onvoorwaardelijk vertrouwen. Over de bijzonderheid van dat speciale vertrouwen; over dat die bijzonderheid van vertrouwen wederzijds is en de verbondenheid daarmee benadrukt. Over de beslotenheid daarvan; je weet dat anderen dat vertrouwen niet zullen beschamen en ook de beslotenheid respecteren.

Kortom, intimiteit is van jou en één of meer anderen samen; het hoeft geen geheim te zijn wat je deelt, maar het is wel iets "bijzonders". Intimiteit heeft een beslotenheid-component. In bovenstaand beeld is dat gevisualiseerd in de beperktheid van het blikveld, zowel voor wat betreft hoe ver je fysiek kunt kijken als voor wat betreft de vaagheid die laat zien in hoeverre het mijn bedoeling is dat je ver kunt kijken.

Intiem =  vertrouwd ?

Het vertrouwen als basis van intimiteit ligt, zoals gezegd, voor mij wel het meest voor de hand. Vertrouwen gaat er over dat je gedachten en gevoelens deelt, en dan met name dingen die kwetsbaar zijn. De ander, die jouw kwetsbaarheden kent, zou jou daarmee kunnen kwetsen, maar doet dat niet. Gaat er juist zorgvuldig mee om. En andersom doe jij dat ook. Dingen die je "in vertrouwen" geeft, of juist in vertrouwen krijgt. Samen met de beslotenheid en de kleinheid in de zin van menselijk omvatbaar zorgt "vertrouwen" voor de belangrijkste elementen van de "intimiteit".

Wanneer iemand nooit het achterste van zijn tong laat zien, zal ik hem/haar niet gemakkelijk vertrouwen. In vriendschappen ga ik er van uit dat ik iemand pas echt kan vertrouwen, wanneer ik hem/haar dronken (of ietsje minder) heb meegemaakt en hij/zij dan nog steeds dichtbij voelt. Nou hoeft dat niet altijd met drank hoor, het gaat om het verlies van controle dat boeiend is. Ik kwam er trouwens achter dat Japanners dat niet alleen met hun vrienden, maar ook met hun belangrijkste zakelijke contacten hebben. Met echt belangrijke zakenpartners ga je, al karaokend, flink drinkend op stap om aan het eind van de avond helemaal stuk te zijn en elkaar nodig te hebben. Je hebt elkaar dan bovendien ongetwijfeld alles al verteld dat tot kwetsing kan leiden. Als zo'n avond goed afloopt, kun je met een gerust hart zaken met elkaar doen.

Intiem =  dichtbij ?

Met vertrouwen, menselijke maat en beslotenheid zijn we al een flink eind op weg om intimiteit te beschrijven, zoals ik dat in deze eerste poging wil doen. Intimiteit heeft ook in zich dat je nabijheid zoekt, vaak in fysieke zin. Dat het fijn is om iemand met wie je een vorm van intimiteit hebt dichtbij te hebben, een arm om iemand heen te slaan, of om je heen te voelen. Dat je samen op de bank tegen elkaar aan ligt, elkaar aanraakt wanneer je met elkaar praat, of elkaar een extra knuffel geeft bij het afscheid. Het hoeft allemaal niet, maar intimiteit en nabijheid, of het nou in gevoelsmatige en/of fysieke zin is, lijken met elkaar te maken te hebben.

Je ziet ook dat die nabijheid in de vorm van aanraking als (mogelijk aangeleerde) techniek is toe te passen wanneer je, bijvoorbeeld beroepshalve, intiemer wilt/moet worden met een ander. Of intiemere gevoelens, zoals medeleven, probeert over te dragen. Niet cynisch bedoeld, want ik kan me dat ook vanaf die kant voorstellen, maar ik bedoel zoiets als wanneer de oncoloog voor het eerst een hand op je schouder legt. Dan weet je dat er een slecht-nieuws gesprek aankomt.

De foto's deze week

Even los van het bovenstaande Vlieland-beeld tref je hieronder nog 3 foto's van me aan. Ik ben de afgelopen jaren een aantal keer in het gehucht Warstiens (Friesland) geweest. Dat bestaat min of meer uit niet meer dan een kerk, 5 boerderijen en 10 huizen. Een samenleving midden in de vlakte van het platte groen dat Friesland kenmerkt. Een besloten en kleine gemeenschap, waar ik getracht heb foto's te maken die die menselijke maat hadden.

De bonenstokken in de moestuin, de kerk met sloot en eindeloze weilanden en (voor de winter) opgebonden bolgewassen in een tuin. De kleinheid van de dingen, maar ook met een soort gezamenlijkheid en ook zeker met vertrouwen. Misschien niet in elkaar, maar wel in een gezamenlijk leven midden in het uitgestrekte niets, met alle kleine gebeurtenissen die daar gebeuren.