Een rommelige week. Sowieso ben ik niet goed in overschakelingen, maar de moeite die ik heb met de overschakeling van vakantie naar weer-thuis en weer-werk is bij mij helaas legendarisch. Ik raak er de eerste weken behoorlijk afgesloten van.

De vakantie is afgelopen en nu ben ik erg hard aan het werk om twee klussen eind van deze maand af te hebben. Om daarna aan een buurt-kunstfestival mee te doen (moet ik ook nog wat voor voorbereiden). En er komt in zo'n periode ook altijd nog van alles bij, zelfs een overlijden, maar gelukkig wel passend bij het thema van deze week...

kom mannen

In de vakantie had ik, tijdens het maken van het beeldmateriaal van deze week al een onderwerp voor dit bericht in gedachten. Een maand geleden had ik een boekje aangeschaft van Dick Bruna : de redding. Zonder Nijntje helaas, in 1984 uitgebracht om het werk van de KNRM (de redders op zee) onder brede aandacht te krijgen.

Ik kende het boekje van vakanties op Terschelling, lang, lang geleden. Niet geheel gender-neutraal, maar misschien juist daardoor met krachtig aanvoelende zinnen, die lang beklijven.

Over Daan Douwe die uit varen ging en in de problemen kwam. De redders staan op de kade en de hoofd-redder spreekt de zin die me al zeker 25 jaar in het hoofd zit : kom mannen, aan het werk... wij moeten redden gaan.

 

Dick Bruna, de redding (1984) *

redders-instinct

De behoefte tot redden is volgens mij een menselijk instinct. Ook ik word met enige regelmaat overvallen door dat instinct. Misschien werkt dat bij jou anders, maar ik merkte dat die behoefte bij mij grenst aan mijn eigen behoefte aan waardering, aan gewildheid en gezien worden. Een twijfelachtige combinatie...

Anders dan de redders van Dick Bruna gaat het bij die bedenkelijkheid over situaties waarin/waaruit je mensen helemaal niet kunt redden. Dan zitten ze in een situatie die niet stuurbaar of maakbaar is, maar die simpelweg tijd nodig heeft, scheiding, ziekte, geen-werk of een ander chronisch probleem of gebrek.

reflex

Naast behoeften en instincten heb ik ook nog eens mijn persoonlijkheid met een aantal eigenaardigheden. Zo ga ik, voor mij volkomen logisch, bij mijn eigen problemen altijd direct op zoek naar praktische oplossingen. Veel mannen doen dat, is me opgevallen. Misschien had Dick Bruna dat ook door en stelde het reddingsteam om die reden samen uit mannen...

In een reflex ben ik, wanneer ik redden ga, dus ook bij andermans problemen, op zoek naar praktische oplossingen, vreemd genoeg zelfs als ik weet dat die er niet zijn. Naar tijdelijke oplossingen, tussenoplossingen of zo veel mogelijk oplossing. De behoefte-symbiose met mijn eigen zoektocht naar waardering speelt daar vast een bedenkelijke rol bij.

steun

Nee, oplossen lukt gewoon niet altijd. Dan, en misschien sowieso, is het beter om iemand te steunen. Met praktische hulp, zoals woonruimte of geld, of door een arm om de schouder of een luisterend oor, maar zonder de gedachte dat er iets op te lossen valt. Ook dat doe ik zo nu en dan als reactie op andermans ellende en ja, dat werkt vaak beter, al is het niet helemaal mijn standaard-reflex.

Mijn vrouw Pien heeft dat meer; zij ondersteunt beter dan ik, maar dat lost helaas vaak weinig (praktisch) op. Een mengvorm in één persoon lijkt moeilijk. Na een jarenlange niet-praktische ondersteuning, die zij aan hem gaf, is deze week een familielid van haar zomaar dood naast zijn bed neergevallen. Redden was in zijn geval geen optie. Geen oplossing, maar steun was wat hij nodig had... We gaan het er vast een volgende keer nog over hebben.

vragen

Toch blijven er vragen open, ook bij steun. Je kent me, heel veel vragen. Sterker nog, er komen steeds meer vragen bij...

Bijvoorbeeld de vraag wat de ondersteuner drijft, wat is zijn/haar motivatie ? Is die motivatie ook moreel beter, doordat steun soms als oplossing de betere is ? En wie ondersteunt wie eigenlijk, of is dat altijd een wederkerig proces ? Zijn ondersteuner en ondersteunde gelijkwaardiger dan redder en geredde ? Is de ondersteuner ook krachtiger in bepaalde zin dan de ondersteunde, zoals bij reddingen vaak het geval is ? Of is de ondersteuner vooral anders, zit bij toeval in een andere situatie, en kan daardoor juist ondersteunen ? Hoe zit dat met de behoeften van de steungever. Is vermenging van behoeften in dat geval per definitie minder bedenkelijk ? Is de steungever kwetsbaarder dan de redder ?

En dan de vragen in de richting van de fotografie. Daar gaat het uiteindelijk ook deze week weer heen. Al die gedachten zorgen voor een flinke puzzel als het gaat om het fotografisch verbeelden van steun.

kata

Zoals je misschien weet is één van de grote onderwerpen van mijn alter-ego Kata Olstrom het gegeven van de existentiële problemen die wij hebben en de wijze waarop we ons staande weten te houden in het leven; onze coping-mechanismen. Ondersteuning is zo'n coping-mechanisme. Het houdt ons overeind in moeilijke tijden.

Kata verbeeldt die mechanismen door middel van foto's waar bomen de hoofdrol spelen. Bomen zijn, als één van de grootste levende wezens, niet actief in staat zich te verplaatsen en lijken daarom op geen enkele wijze richting te kunnen geven aan hun leven. Een intrigerende gedachte...

 

 

* De redding (ISBN 978 90 7399 188 0) is nog steeds te verkrijgen bij de KNRM (in de reddingwinkel). Geschikt voor kinderen van 1 tot 3, vreemd genoeg. Het copyright berust bij Mercis BV. (Oorspronkelijk was het copyright op de tekst van Dick Bruna, maar aangezien hij is overleden, vermoed ik dat Mercis hier nu ook over gaat).