In gebrekkig Bulgaars kun je ook iets vragen, al is het lastig. Thuis in Nederland had ik me al voorbereid. Alvast de vertalingen voor de woorden ja, nee en dankjewel ingestudeerd. Ook had ik me verdiept in 's-lands eer en wijsheid en vooral haar gebruiken.

Door die voorbereidende verdieping was ik er achter gekomen dat als een Bulgaar knikt ten antwoord op een vraag, je dat als een nee moet interpreteren. Heen en weer schudden betekent ja. Lastig, maar sommigen, las ik, gebruiken dan ook nog eens de meer westerse betekenissen en dat werkt, zoals we weten, net andersom. Verwarrend, dat zeker...

de vraag stellen...

Omdat ik, naast mijn werk-werkzaamheden, ook zeker van plan was om foto's te gaan maken had ik ook alvast één zin geleerd : ik ben een fotograaf uit Nederland, mag ik een foto van u maken ? Ofwel Аз съм фотограф от Холандия, мога ли да ви снимам. 

Best stom, maar toen ik mijn ingestudeerde zin 's-ochtends in alle vroegte voorlegde een drietal werkmannen die aan de arbeid gingen, verstond ik echt geen snars van het antwoord. Uit het feit dat ze in onderstaande pose voor me gingen klaarstaan, heb ik opgemaakt dat het heen en weer schudden in dit geval een helder JA was.

 

 

...is hem beantwoorden

Een top-foto is het bepaald niet geworden. Ik had ze graag gefotografeerd, zoals ze met zijn drieën bij een bushalte stonden te wachten. De manier waarop werkmannen die niet echt uitkijken naar de dag samen wachten op een tijdstip dat ze nog gewoon lekker in bed hadden willen liggen.

Maar ja, ik had ze wat gevraagd en nu gingen ze moeite doen. Om een beetje goed op de foto te komen, of om mij te plezieren, dat zal ik nooit weten. Ik kon ze ook niet aansturen; communicatie in de Engelse taal behoorde niet tot hun basis-vaardigheden, goed vergelijkbaar met mijn Russisch. Zo gauw ik probeerde om ze weer gewoon te laten doen, gingen ze alleen maar meer moeite doen...

gewoon maar doen

Ook daarna heb ik nog wel eens zo'n ervaring van taal-incongruentie gehad. Dat je met de beste bedoelingen alleen met handen en voeten kunt praten. In Portugal bijvoorbeeld, of Hongarije. Bovendien verpest het alles, wanneer mensen moeite gaan doen om op de foto te komen. Althans voor mijn soort foto's...

Op onderstaand beeld heb ik een eenvoudige oplossing gevonden. Het ging me om de schoonheid en symmetrie van het binnenplein. Weinig inhoudelijk, voor mijn doen. Om er toch nog wat van te maken is het dan fijn om er één of meer mensen in te hebben. Wanneer mensen naar foto's kijken, zien ze graag andere mensen... Kortom : camera op het statief en een afstandsbediening in de hand. Niet vragen, maar klikken...

 

 

fijner

Fijner vind ik het om, zoals misschien ook goed bij mijn karakter past, als een toeschouwer door de wereld te gaan. Als een observator, een ogenschijnlijk  ongevaarlijke buitenstaander, die kijkt en registreert. Dat lijkt onverbonden, maar zo zie ik mezelf en mijn fotografie nou niet bepaald. De verbondenheid komt door de keuzes die ik maak en doordat ik daarmee inhoud in mijn beelden probeer te krijgen.

Maar goed, als toeschouwer, en de toeristenrol past daar perfect bij. God, wat heb ik zin om weer eens een weekje rond te lopen in een vreemde stad. Onverbonden en verbonden tegelijk.

nooit meer

Wat ik me wel heb voorgenomen is dat ik nooit meer vooraf toestemming vraag om foto's van mensen te maken. Behalve natuurlijk bij een portretserie, maar niet meer in het wild. Dat levert veel spannender beeldmateriaal op. De intentie van mensen is dan niet op mij of de foto gericht (zoals op de bovenste), maar er is ruimte voor interpretatie. Er is wat te puzzelen. Zoals onderstaand.

Wat opvalt is dat er een links en een rechts is. Twee ruimtes. De drempel en de muuropening, waar het licht door binnenvalt, zorgen voor een visuele scheiding tussen links en rechts. Dat, samen met de vloertegels en wandstructuur maakt het beeld al boeiend. En daar start het puzzelwerk. Heeft die visuele scheiding ook een inhoudelijke betekenis ?

En, ik ben het er mee eens, juist door de aanwezigheid van mensen gaat dit beeld iets doen. Wat gebeurt er eigenlijk, waarom staan en zitten de spelers waar ze zijn ? Wat zijn de functies of betekenissen van links en rechts ? Waarom zitten de mensen links op een bankje en lopen de mensen rechts. Zijn het toeristen, sommigen, allemaal, of juist niet één ? In de linker ruimte (buiten beeld, licht, drempel, zittend) bevinden zich mensen van westelijke origine en rechts mensen die hun wortels ergens in de Oriënt lijken te hebben. Door alle subtiele tegenstellingen is er een gevoel van twee werelden die elkaar waarnemen, observeren. Zonder te vragen...