Ik ben bezig tot rust te komen. Een rare uitdrukking eigenlijk, klinkt toch alsof je er hard voor moet werken. Maar het begint te komen. Daarbij heeft zeker geholpen dat ik het afgelopen weekend eindelijk mijn tweede jaar-boek heb gelanceerd. Het boek zelf was al gevuld, maar er moest nog een bericht over worden geschreven (hier), er moest een bladzijde voor de winkel komen (hier), een aantrekkelijke aanbieding gemaakt worden (tot en met 31 juli slechts € 33,33) en dergelijke.

Wat na de lancering resteert zijn nog wat kabbelende gedachten, in voorbereiding op een fotografische weg die na de corona crisis weer naar boven voert. Nou ja, kabbelend, laten we het ruisend noemen, wild ruisend, misschien vertrouwd onrustig ruisend...

voorpret

Deze week per ongeluk iets te veel tekst. Laten we daarom beginnen met een foto, die al over het onderwerp gaat. In kleur nog wel... Waarom kan ik zo dicht bij komen ?

 

 

 

onderwerp

Vorig weekend had ik een onderwerp bedacht voor dit bericht. Ik had een t-shirt aan met de tekst L'enfer c'est les autres (Sartre). Een grammaticaal spannend citaat. De hel, dat is de anderen. Die zinsbouw echter was niet wat ik als SPAGHETTI onderwerp voor me zag. Ik wilde het hebben over hoe ik die zin inhoudelijk met mij in verband breng. Hoe heb ik dat, hou ik van mensen of juist niet. Hoe ervaar ik de anderen. En hoe werkt dat fotografisch door.

Ik heb wel eens geschreven : ik hou niet van mensen, tenminste niet van anderen. Dat klopt niet, hoor, al maak ik wel degelijk onderscheid tussen mensen die dichtbij staan en mensen die verder weg staan. In feite is dat een retorisch, zichzelf bevestigend onderscheid. Door de anderen buiten te houden, blijven ze op een afstand. Dat is veilig. Veel mensen houden van veiligheid en maken daarom geen contact met de anderen...

boeiend

Hou ik van de anderen ? Nee, niet per sé, maar de anderen zijn wel boeiend. Wat ze doen, hoe ze dat doen, maar vooral het waarom is een boeiende invalshoek. Onder de aanname dát er sprake is van een waarom en dat ik dat zou kunnen ontdekken. Een beetje zoals je in de wetenschap mensen hebt die denken dat er een bepaalde structuur in de wereld zit en dat het enige dat we hoeven te doen is, die structuur te ontdekken. Of, meer zoals ik, zijn er ook mensen die meer de gedachte zijn toegedaan dat er geen wetten en structuren in de werkelijkheid zitten, maar dat je kunt snijden en dat, afhankelijk van de keuze van je snijvlakken, delen van de werkelijkheid begrijpelijk en misschien zelfs voorspelbaar worden.

Ik zie mijzelf in de rol als fotograaf als een toeschouwer. Ik observeer en verwerk. Ik zoek naar snijdingen in mijn visuele werkelijkheid. Daar wilde ik iets zinvols over schrijven, hoewel me dat niet eenvoudig leek. Gelukkig zat er een wending in de week die me terugbracht naar de veiligheid van de afstand.

omleiding

Een paar dagen geleden ontving ik, volledig onverwacht, een reactie op een ouder bericht dat ik schreef over mens-portretten. Tijdens het schrijven van dat bericht was ik er achter gekomen dat mijn voormalig fotoacademie-docent Pascal Ollegot, die ik in dat kader noemde, een aantal jaar daarvoor een einde aan zijn leven had gemaakt. Afgelopen donderdag kreeg ik een fijne reactie van zijn zus. Als gevolg daarvan dacht ik weer even aan Pascal terug en dat was goed. Pascal hield namelijk wél van mensen. Hij was er wat onhandig mee, maar je kon voelen dat hij echt geïnteresseerd en betrokken was.

Bovendien speelde hij niet een rol in zijn contact met andere mensen. Die openheid en onhandigheid maakten dat hij ontwapenend was. Zo heb ik gezien hoe hij in een hostel volledig onbekenden aansprak om er een portret mee te maken. Hoe hij ze, door zijn enthousiasme, voor zich wist te winnen. Hoe hij ze zover wist te krijgen dat ze, na een half uur fotograferen, nog even afspraken de volgende ochtend een korte vervolg-shoot te doen. En hoe verbaasd en teleurgesteld hij was dat ze de volgende morgen niet kwamen opdagen.

Ondanks die lieve naïviteit heb ik van hem geleerd dat je contact moet maken met mensen, dat je mensen gewoon kunt aanspreken en dat de anderen daar wel op zitten te wachten, ook al denk je van niet. Dat geldt niet alleen voor ons soort mensen, maar ook voor de anderen. Mensen buiten onze comfort-zone. Dat, als je jezelf laat zien, als je daar eerlijk in bent, de veiligheid van de afstand gemakkelijk te vervangen is door de veiligheid van het contact.

balans

Gelukkig, hiermee was ik, na een wegglijder richting theoretisch werkelijkheidsbeeld, weer helemaal terug bij de veiligheid en de afstand. Als toeschouwer, als buitenstaander, zoals ik mezelf fotografisch zie opereren, is het handig (en het ligt me ook persoonlijk verdacht goed) om afstand te bewaren. Onderstaand een drietal beelden waar ik dankbaar gebruik maak van dat effect van de veiligheid van de afstand.

Mijn toeschouwerschap is zelfgekozen; ik balanceer graag op de rand. De spanning van dichtbij komen en afstand houden is boeiender naarmate dat een ongemakkelijkheid veroorzaakt.

beeldmateriaal

Op onderstaande foto ben ik aanwezig bij een kerkdienst, waar ik probeer om het gevoel van de tegenstelling intimiteit versus de stalen hekken te verbeelden. Ik ben wel waargenomen door de anderen, maar kan mijn werk doen, want ik hanteer zelf de veiligheid van de afstand.

 

 

In beeld twee is het vragen om betrapt te worden (nee, geen woordspeling die met de locatie van de foto verband houdt). Ik ben daar de ongevraagde derde die ongegeneerd de intimiteit van hun fotosessie bekijkt en vastlegt. Een natuurlijk mechanisme zorgt er voor dat ze me, als opdringerige bedreiging, niet bewust hebben waargenomen. Ik denk dat het een impliciet menselijk mechanisme is dat de veiligheid van de afstand in zo'n geval in stand houdt.

 

 

In het derde en laatste beeld van deze week kan ik bijna niet méér moeite doen om ontdekt te worden. Ook hier is de focus zo sterk dat ze geen van drieën (inclusief de man met de mobiel, die ik in zijn nek sta te hijgen) me hebben waargenomen. Hun kader is gesloten. het mechanisme van de veiligheid door de afstand zorgt er voor dat ze de anderen niet zien; dat ze niet verder kijken dan hun eigen snijding van de werkelijkheid. Hé, daar zijn we toch weer bij dat andere onderwerp...