Voorwoord

Vanmiddag (vrijdag 30 november 2018) heb ik dit bericht op SPAGHETTI gezet. Vanavond heb ik het bericht nog eens gelezen en ik ben er niet echt tevreden over. De woorden zielig en zieligheid kloppen op de één of andere manier niet. Ze dekken de lading niet. En ook de inhoud van het verhaal klopt niet. Het lijkt nu (deels) over een zieligheid van mij te gaan, maar dat is niet de bedoeling. Ik piep wel eens wat en vind mezelf soms best een beetje sneu, zeker, maar mijn bericht moet er juist over gaan dat ik bewondering heb voor mensen die met echt verlies, een echt gebrek aan mensen die van ze houden en echte moeilijkheden omgaan. Over de kracht om door te gaan en vol te houden. Zoals de Bulgaren tot op zekere hoogte, maar ook absoluut de mensen om me heen die iets wezenlijks in hun leven missen. Ik wil samen met ze over dat verlies, verdriet en pijnlijke heen kijken. Misschien heb ik zelf te weinig ervaring met verlies en verdriet en gemis, misschien heb ik het te snel geschreven, of moet je zo'n onderwerp niet met een griepje aanpakken, maar dit bericht bevalt me niet heel goed. Nou ja, ik heb het wel geschreven en het is dus ook een deel van mij, dus laat ik het zo staan. Nu wel met een voorwoordje...

Het oorspronkelijke bericht

Zou het deze week weer zo'n sombere aflevering worden ? Met zieligheid moet dat bijna wel, zeker met de decembermaand voor de deur. Het antwoord is zoals altijd dubbel : ja en nee. Maar laten we even simpel starten. Ik wil het begrip zieligheid niet onderschatten of kleineren; het woord klinkt wat kinderachtig of als iets dat je niet zou willen zijn, maar zielig is voor mij de overtreffende trap van sneu; zielig ben je wanneer anderen ook vinden dat je het beter hebt verdiend.

Zielig is het wanneer iets echt belangrijks dat je graag zou willen hebben buiten je mogelijkheden ligt. Zielig is het ook wanneer je iets echt belangrijks kwijtraakt dat je wel had, maar niet kwijt wilt. Of het nou gaat om een geweldige baan, een prachtig huis, zorgeloos veel geld (alle drie ook best een beetje in de categorie sneu nog), de liefde van je ouders, de liefde van je leven of de liefde van je kinderen, het is allemaal zielig. Zowel voor diegenen die het graag hadden willen hebben of kennen, als voor diegenen die het hadden en kwijt zijn.

De eerste vorm van zielig (willen, maar niet hebben) wordt over het algemeen als minder serieus ervaren dan de tweede, want kennelijk moet je dan gewoon je verlangens aanpassen of andere keuzes maken (lekker makkelijk). Dat leren we onze kinderen al vroeg, dat je nooit teveel mag verwachten; wie vraagt wordt overgeslagen, kinderen die willen, krijgen voor de billen; je krijgt alleen wat je verdient en meer onzin uit kleingeestige hoek. Waarom zou je niet iets krijgen gewoon omdat je dat graag wilt, volledig onverdiend. Dat hoeft niet bij alles en altijd, daar word je ook geen leuker mens van, maar dat een tegengestelde beweging normaal zou zijn, dat wil er bij mij ook niet in.

En verder

Als je zielig bent omdat je iemand (of iets) niet 'hebt" die je wel heel graag zou willen hebben, of als je iemand (of iets) kwijt raakt die je heel graag had willen houden, doet dat zeer. Dat moet je "verwerken", wat dat ook mag zijn, of "geef het een plaats", maar dat is ook een advies dat je niet veel verder helpt. Je bent gewoon zielig. En terecht. Die zieligheid mag ook best even duren trouwens. En gaat absoluut langer duren dan anderen dat van je verwachten. Zeker wanneer je zielig bent over iemand is dat niet iets dat je heel praktisch en doelgericht verwerkt. Dat komt op de meest ongelegen momenten knetterhard boven. Tot je er op een gegeven moment verbaasd over bent dat je het even vergeten was... Daar hoef je je ook niet schuldig over te voelen; ook dat is heel normaal.

Wanneer je zielig bent is er daarna en daarnaast ook nog leven. Bij zieligheid doordat je iets niet krijgt moet ik mezelf wel eens verzetten tegen mijn gemakkelijk opkomend zelfmedelijden. Niet alles is zo erg als dat het eerst lijkt. Voor een dergelijk type tegenslag hebben we onze kinderen geleerd : drie keer stampen en dan weer verder. Doe ik zelf ook regelmatig... Niet piepen. Bij zieligheid door verlies is er ooit ook weer leven. Dat verlies voelt overweldigend, in al zijn verschillende vormen en heftigheid. Sommige vormen van verlies zijn eenmalig en zo groot dat ze niet te bevatten lijken. Maar ooit...

Een begin

Er blijft altijd wat over. Niet alleen herinneringen, maar vaak een noodgedwongen nieuw begin. Een ongevraagd begin waar je zelf iets mee moet; dat je zelf weer inhoud en vorm moet geven. Waar je zelf weer nieuwe slingers moet ophangen. Ja, dat kost moeite, maar dat is wel vaker nodig in het leven. Wees zo goed mogelijk blij met wat er na en naast de zieligheid nog over is, probeer er energie in te steken; van enthousiasme, inzet en blijdschap wordt je leven een stuk vrolijker, zou mijn (grote) oma zeggen (zelf geen lachebekje trouwens)... Zelf probeer ik bij zieligheid te relativeren als verdedigingsmechanisme (als ik het zelfmedelijden voorbij ben), al is dat ook meteen mijn valkuil. Soms heb ik wel eens het gevoel dat ik daardoor ook nooit iets serieus tot mijn gevoel laat doordringen. Gaan we het nog eens over hebben. Wel een borreltje er bij, lijkt me.

Al vroeg gepiekt.

Ja, in deze aflevering zitten de belerende praatjes verrassend genoeg al meteen aan het begin en de foto's helemaal aan het eind. Meestal bouw ik dat langzaam op en piek ik pas aan het eind. Nu wil ik het juist hebben over die rare tegenstelling; dat je zielig bent en ooit aan een nieuw begin moet beginnen. Dat je uit je comfort-zone moet. Dat je in ieder geval over je eigen zelfmedelijden heen moet kruipen, als je dat (zoals ik) gemakkelijk hebt. Dat je dat in ieder geval scheidt van de echte zieligheid. Dat je aan een wereld die té gemakkelijk is op zijn mooist gewend raakt, daarna verwend raakt en dan de zaken niet altijd meer op waarde weet te schatten. Nieuw is ongewenst verfrissend. Zonder dat ik daarbij tekort wil doen aan mijn en jouw gevoel van echt verlies; we gaan verder.

Nu de foto's, want ja, die hangen samen met de zieligheid. Dit jaar hebben we in mijn woonplaats de Culturele Hoofdstad. Een niet-zielig project dat wordt ingevuld met allerlei reeds bestaande uitingen van cultuur, en ook zeker met veel waardevolle en boeiende aanvullingen. Nog een maandje en dan is het voorbij.  Ieder jaar zijn er twee Culturele hoofdsteden in Europa. Volgend jaar is één van die twee de Bulgaarse stad Plovdiv. En daar wil ik thematisch én fotografisch even heen. Graag zou ik er ook zelf weer even heen gaan, maar het is niet heel zielig wanneer dat niet lukt...

Plovdiv

Een fors aantal jaar geleden was ik voor mijn werk meermalen in Bulgarije. De allereerste keer was ik in Plovdiv en ik was meteen verkocht. Voor ik verder ga, start ik met een stadsoverzicht van Plovdiv.

 

 

Mijn opdrachtgever had een hotel geboekt aan de rivier de Maritsa die Plovdiv in tweeën deelt. We hoefden alleen de brug over te steken en stonden dan vrijwel in het centrum. Niet zomaar een hotelkamer, zoals je onderstaand ziet. De vrouw van de eigenaar richtte deze verdieping geheel naar eigen smaak in.

 

Home is where the heart is

Waarom was ik meteen verkocht en wat doet Plovdiv in dit verhaal ? Vanaf het begin heb ik Bulgarije als een land ervaren met twee gezichten. Aan de ene kant heb je daar de grote zwarte geblindeerde auto's met criminelen (overheid-gerelateerd of zelfstandigen), aan de andere kant had je er de arme onderlaag van mensen die net boven het bestaansminimum leven. Een tussenlaag, zoals die in ons land bestaat, is er nauwelijks. Die tussenlaag verdient daar ook nog eens een stuk minder dan hier. Ik werkte daar met officieren van justitie die met een salaris van ruim minder dan 1000 euro per maand thuis kwamen met werkweken van ruim meer dan 40 uur.

Wat me opviel was dat de mensen hoopvol naar de toekomst waren. Een praktisch soort hoop, ondanks dat ze bij lange na niet hadden wat ze materieel graag wilden hebben. Wel viel me op dat ze, ondanks die materiële armoede, veel onderlinge warmte en liefde kenden. Mijn indruk van de Bulgaren die ik tijdens mijn project, maar ook op mijn zwerftochten in de steden, tegen kwam, was dus een beetje zielig; ik gunde ze graag meer. Aan de andere kant was ik ook wel een beetje jaloers op ze; dat ze met zo veel moeite en inspanning om de touwtjes van het leven aan elkaar te knopen, toch zo veel levensvreugde kenden. Ach ja, home is where the heart is.

De serie

In Plovdiv heb ik ook de serie met de stadslandschappen gemaakt die ik eerder heb laten zien (here comes the sun). Onderstaande serie is ook in Plovdiv gemaakt en heeft iets moeilijker te herkennen beelden. Eerst laat ik je de serie van 5 zien die ik er destijds van maakte (inmiddels is het een serie van 4 met iets andere uitsnedes) en vervolgens dezelfde beelden groter. Wanneer je daar met de muis overheen gaat, zie je waar je naar kijkt. Vooral bij het middelste beeld wordt alles opeens duidelijk.

 

Beelden en verbeelding

Toen ik in Plovdiv was, waren we met een project bezig om richtlijnen te maken voor strafbare feiten, zodat de straffen daar iets eenduidiger en uniformer gingen worden. Een wens van Europa. Eén van de strafvorderings-richtlijnen die we probeerden te realiseren was voor illegale boomkap; een delict dat in Nederland niet echt relevant is, maar daar veel voorkomt. Zowel georganiseerd als door individuen die hout voor de winter nodig hebben, maar (echt !) geen geld hebben.

Wat ik probeer te laten zien met deze serie is de vreemde tegenstelling tussen het vervoer met paard en wagen, zoals ik dat in Plovdiv heb gezien en de objecten hier op de foto's. De tegenstelling tussen de mensen die met een mandje en een bijl in een parkje de al afgezaagde boomstronken verder aan het afhakken waren om brandstof voor de kachel te hebben en de glimmende schittering die ik daarnaast in diezelfde buurten zag. Als je echt iets wilt... De tegenstelling tussen datgene dat reflecteert en het gereflecteerde. Misschien dan toch andere keuzes maken ? Nee, niet echt zielig dus. Al gun ik veel mensen daar zeker beter.