Deze week had ik de volgende gedachte : zo'n virus-pandemie lijkt wel wat op een wereldoorlog. Eerst zit je gewoon thuis en is er iets onduidelijks aan de hand in een heel ver land. In ieder geval ver van jouw bed gelukkig. Na enige tijd is de dreiging wat dichterbij gekomen, maar je kunt je alleen theoretisch voorstellen dat de ellende ook jou gaat bereiken. En dan, op een kwade dag, zit je er zelf midden in en moet je er iets mee. Vluchten kan niet meer. Je bent getroffen...

Een wereldoorlog lijkt me wel heel veel heftiger, maar heeft wel degelijk overeenkomsten. De voortdurende dreiging, de onvoorspelbaarheid, het gevoel dat je je moet aanpassen, mensen in je omgeving die worden getroffen, je leven dat op z'n kop staat, de economische gevolgen, de onzekerheid van de toekomst. Het ergst is misschien nog wel het idee dat je zelf iets kunt doen of laten om invloed op die dreiging te hebben. Dat maakt je mede-verantwoordelijk voor je eigen onbeheersbare situatie...

start

Eerst even een beeld. Vandaag lopen we wat uit de hoeveelheid tekst, helaas. Een voor-beeld van het eind van dit bericht...

 

 

geen angst

Op ieder moment van de dag is er momenteel wel iets te melden over de onzichtbare vijand die de wereld teistert. Is het geen berichtgeving over min-of-meer nieuwe feiten, dan zijn er tegenwoordig ook erg veel programma's waar mensen met meningen de boventoon voeren. Zelf ben ik zo langzamerhand wat overvoerd door zoveel materiaal en overheerst het gevoel van te lang, te veel, te vaak hetzelfde...

Naast mijn soort mensen zijn er ook, die onophoudelijk geïnteresseerd blijven in alles dat beweegt rondom dit thema. Daar kan ik me ook nog wel iets bij voorstellen, dus over die mensen wil ik het ook niet hebben. De groep mensen waar ik niets van snap is dan interessanter; de mensen die geen angst hebben in een situatie die objectief gezien bedreigend is.

wetenschap

Het hangt er een beetje vanaf hoe je wereldbeeld in elkaar zit of je het gevoel hebt dat de dreiging ook jou betreft. Je weet tenslotte dat de ziekte niet iedereen treft, maar slechts een deel van de samenleving. Er zijn mechanismen waarlangs je je kunt verzetten, anderhalve meter afstand, handen wassen en binnen blijven. Verder bepaalt, volgens mij, het niet-gekende, het toeval of je wordt getroffen.

Dat jongeren minder getroffen worden en mensen met overgewicht juist vaker en ernstiger kan met statistische onderbouwing worden geconcludeerd. Dan kun je je als jongere veiliger voelen door gebruik te maken van kennis die op wetenschappelijk verantwoorde wijze tot stand is gekomen. Daar geloof ik in, vooral omdat er aan die wetenschap geen moraliteit verbonden is...

geloof

Het geloof in een hogere macht is ook een beproefde manier om met dit soort onbeheersbare wereldse problematiek om te gaan. Je gaat tenslotte niet zelf over de dreiging, maar de hogere macht bepaalt je lot. Je wordt alleen getroffen wanneer Hij dat wil. En wanneer je je gedraagt zoals Hij van je verlangt verminder je ook nog eens die kans. En word je getroffen, dan was je moeite niet genoeg, of wel, maar heeft Hij een plan met je. Retoriek in deze branche is niet verrassend..

Onlangs zag ik op het nieuws een groep gelovigen in, ik meen, Jemen. Met honderden waren ze bij elkaar gekomen om hun hogere macht te eren. Zo'n grote groep was geen probleem volgens de aanwezigen; Zijn wil zou bepalend zijn of de volgelingen al dan niet door het virus getroffen gingen worden. Wel hadden ze mondkapjes op; niet omdat hun vertrouwen in de beschikkingsruimte van het opperwezen beperkt was, maar toch, je weet maar nooit...

retorisch realisme

Dan hebben we als laatste categorie, voor ik, deze week inderdaad wat laat, op de fotografie terecht kom. De groep van retorisch realistisch ontkenners. Deze week kwam ik nog in aanraking met hun gedachtegoed. Ze leven in de absolute zekerheid dat ze geen angst hoeven te hebben voor het virus, want ze worden toch niet getroffen. En waarom worden ze dan niet getroffen ? Inderdaad, juist omdat ze er niet bang voor zijn. Hun zekerheid en zelfvertrouwen geeft ze kracht en beschermt daarmee tegen het virus.

Die virus-bescherming door retoriek werkt ongeveer op dezelfde wijze waarop sommigen menen dat je alleen kanker krijgt wanneer je negatieve gedachten hebt. Positief denken beschermt je. De keuze is aan jou. Of dat je kunt vechten tegen zo'n ziekte en het dus je eigen schuld is wanneer je die strijd-die-geen-strijd-is niet wint. Ik kan me vreselijk kwaad maken over dat soort mensen, veilig snaterend vanuit het retorisch bewijs dat ze zelf nog niet getroffen zijn...

het kan mij ook overkomen

Naast virus en oorlog kan je nog veel meer overkomen. Niet alleen jou, maar ook zeker mij, daarin hou ik me niet voor de gek. Zoals dakloos worden, of zwervend. De kans is niet voor iedereen hetzelfde, maar wanneer je door toeval of rampen of desnoods een pandemie een deel van je sociale en financiële context kwijt raakt, of door ongelukkig toeval bent toebedeeld met geestelijk onvermogen of instabiliteit, heb je het echt niet alles zelf in de hand. Zelfs niet met positieve gedachten...

Heb een beetje compassie, zou ik zeggen. Niet zozeer vanuit de gedachte dat het jou kan overkomen, maar juist ómdat het jou niet getroffen heeft...

fotografisch

Ik heb altijd een beetje moeizame verhouding met daklozen, als het gaat om fotografie. De onvoorspelbaarheid van de betrokkenen aan de ene kant, het gevoel een getroffene (ik betrap me er op dat ik ook zwakkere denk) ongewenst in een onprettige situatie te fotograferen zorgt er voor dat ik me niet op mijn gemak voel. Anders dan bij de selfies, waar ik recht voor mensen, op anderhalve meter afstand (toen al veilig) sta, hou ik bij daklozen meer afstand.

Toch probeer ik soms de spanning tussen de feestvierende wegwerp-consumptie maatschappij en de getroffenen te laten zien. In het bovenstaande beeld door de motorkap van de BMW die de wereld weerspiegelt, maar niet de zwerfster met haar vervoersmiddel. Soms lijkt het iets vrolijker, zoiets als onderstaand dus...

 

 

Een ander beeld met dakloze blijk ik al eerder gebruikt te hebben. Begin 2018 al in dit bericht; ik doe hem in de herhaling..

 

wetenschap

Voor de populair-wetenschappelijk georiënteerden onder ons nog even de formule van Battus (Hugo Brandt Corstius). Puzzel er maar even mee en je ziet dat een ramp ver weg altijd minder erg is... Toch jammer dat we het virus hier zo'n beetje thuis hebben. Hoe erg we een ramp ervaren, hangt af van drie factoren: