Naar aanleiding van mijn foto in dit bericht (ja, nou moet je wel even terugkijken) vroeg mijn dochter hoe ik omga met privacy-aspecten van mensen die ik in beeld heb en die daar niet om gevraagd hebben. Dat is een vraag die is gaan woelen. Fijn, daar zitten rafelranden aan...

rafelen

Zoals je weet zijn rafelranden altijd het onderzoeken waard. En het feit dat het om een ethische grens gaat maakt het alleen maar boeiender. Waar ligt die rafelrand tussen dat wat voor mijn gevoel nog verdedigbaar is, en daar waar de overtreding onmiskenbaar zijn intrede doet.

Daar komt nog bij dat ik de rafelige grens die ik mezelf stel, zo nu en dan bewust overtreed, zoals bijvoorbeeld een beetje met de foto die de aanleiding van dit bericht vormt. Maar waarom doe ik dat ?

inperking

Laat ik eerst eens proberen om het gebied van dit morele dilemma wat in te perken ; het gaat om mensen die ongevraagd op mijn beelden staan in min-of-meer openbare ruimtes; plekken waar je als publiek kunt komen.

Dat is nog steeds een breed gebied, want daaronder vallen ook musea, restaurants, stations en dergelijke. In feite komt het op gelijkwaardigheid neer. Ik ben ergens, samen met anderen die daar op dezelfde basis zijn. Terwijl we daar zijn is mijn afwijking dat ik fotografeer.

noodzaak

Omdat ik geen noodzakelijke beelden maak, zoals bijvoorbeeld oorlogsfotografen dat doen, of documentair fotografen die een maatschappelijk relevant en actueel thema hebben, heb ik geen excuus. De mensen die ik fotografeer vormen niet de personificatie van een groter en maatschappelijk geaccepteerd verhaal met importantie.

De urgentie mist, zoals dat heet, en daardoor moet ik me meer gelegen laten liggen aan de privacy-aspecten van de mensen in mijn foto's.

vervangbaar

Op mijn foto's zijn mensen soms het hoofdonderwerp, zoals bij mijn selfies project. Die mensen zijn vervangbaar. Ik wil niet hun individualiteit laten zien, maar de verschuiving dat met de intrede van de selfie de pracht van de omgeving alleen nog wordt gebruikt als illustratiemateriaal bij het IK van de geportretteerde.

Wat je publiekelijk doet is in principe al voor iedereen zichtbaar. Als de personen op mijn foto's bovendien vervangbaar zijn of slechts een bijzaak, is mijn enige criterium dat ik ze geen schade mag toebrengen. Voor mijn niet-noodzakelijke fotografie is beschadiging een grens.

ik, ik, ik

Eigenlijk ga ik weer uit van mijzelf, zoals ik dat wel vaker doe... Wanneer ik het zelf begrijpelijk zou vinden, dat iemand mij zou fotograferen in zo'n situatie, zit ik aan de goede kant van de rafelrand.

Let wel, het gaat er niet om of ik blij zou worden van de gedachte dat ik gefotografeerd zou worden. De vervangbaarheid van de personen en seriematigheid van bijvoorbeeld de selfies maakt dat het niet over het individu gaat, maar over iets dat groter is...

 

mijn wereld

Iedere week heb ik een beeld waar ik blij mee ben. Deze week is bovenstaande foto mijn favoriet. Vreemd, denk je misschien, want als jij hem zelf gemaakt had zou je hem niet eens laten afdrukken. Alles is vaag, behalve de tegels in de voorgrond. Bij mij is dat niet voor niks; dat is namelijk waar IK sta; IK kijk de wereld in; dit is MIJN wereld. Het is een gevoel. het gevoel van mijn uitgangspunt...

Eigenlijk is alles hier bijzaak, ook de personen. Alles is vervangbaar, tenminste alles dat op de foto staat.  Het gaat ook helemaal niet over wat er op die foto staat. Het gaat over mij. Geen privacy-problemen dus ? Nou, een beetje. Er zijn kinderen in beeld en dat wordt over het algemeen gezien als een problematisch gebied qua fotografie. Kinderen zijn ook kwetsbaarder, dat snap ik. In dit geval zijn ze niet eens herkenbaar, dus geen probleem.

interpretatie

Een tweede voorbeeld is onderstaand beeld. Hier is de onmerkbare, maar allesoverheersende aanwezigheid van de palm het eigenlijke onderwerp. De omvang van die boom, de uniciteit van continuïteit (de palm staat daar lang vóór en lang ná het festival) en de persoonlijkheid die spreekt in de gedetailleerdheid van die boom verwijst naar de tijdelijkheid van de omgeving. Naar de vervangbaarheid daarvan.

 

 

Dit beeld is dus een interpretatie, waar de mensen onmisbaar zijn, maar op individuele basis volledig vervangbaar illustratiemateriaal zijn. Ook hier heb ik geen privacy-probleem. Hoewel er meer mensen op mijn foto staan en ze herkenbaarder zijn, is er aan het criterium voldaan van niet-beschadiging.

observatie

Beeld 3. Dit had jij kunnen zijn. Slapend op een soort monument met stadsminiatuur in een te-hete zuidelijk gelegen stad. Aan de andere kant: IK had het ook moeiteloos zelf kunnen zijn; ik kan me helemaal voorstellen hoe heerlijk het daar in de zon moet zijn en hoe verleidelijk het is om heel even de ogen dicht te doen.

 

 

En had ik dat erg gevonden ? Ja, ik ben in een publieke ruimte en toch had ik dat niet fijn gevonden. Om die reden heb ik deze heer een zwart balkje gegeven. Uit compassie. Het gaat namelijk teveel over het individu. Als het een serie was geweest met 6 of meer slapende mensen op vergelijkbare plekken, ontstaat er een overkoepelend thema dat groter is dan je met één beeld kunt opbouwen. Dan was het goed geweest; dan was er sprake van vervangbaarheid, maar ook van niet-individuele kwetsbaarheid.

In zijn eentje is deze man te kwetsbaar. Zoals iedere man misschien in zijn eentje te kwetsbaar is, maar dat is een heel ander thema (ik noteer hem wel)...

overtreding

In het begin sprak ik van het bewust overtreden van mij eigen grenzen, zoals in de foto die de aanleiding vormt. Een kind, alleen en daarmee kwetsbaar, waarom dán wel en bij de volwassen man hierboven een balkje (ook een beetje voor het verhaal natuurlijk, medelijden heb ik niet met hem).

Urgentie is het antwoord. En niet-beschadigen het criterium. Ook in mijn niet-noodzakelijkheid zijn er dingen die belangrijk zijn om te laten zien. En urgentie is net zoiets als nood. Ook urgentie breekt wet. Onverbiddelijk...